Heddiw rydym yn cyhoeddi dau adroddiad diddordeb cyhoeddus newydd ar ôl canfod bod tenantiaid sy’n agored i niwed a’u teuluoedd wedi dioddef oedi ailadroddus wrth aros am atgyweiriadau hanfodol, gan gynnwys lleithder a llwydni heb eu datrys, cyfathrebu gwael, a diffyg sylw i’w hanghenion penodol.
Y Gŵyn
Lansiom ddau ymchwiliad ar ôl derbyn cwynion ar wahân gan Mr B a Mrs C ynghylch ymateb Trivallis i adroddiadau am leithder a llwydni. Cododd cwyn Mr B bryderon hefyd am sut y deliodd y Gymdeithas â’i foeler oedd wedi torri.
Yr hyn a ganfuom
Canfuom nad oedd y Gymdeithas wedi ymateb yn briodol bob amser i adroddiadau am leithder a llwydni yng nghartrefi Mrs B a Mrs C. Yn aml, cafodd adroddiadau eu gohirio ac ni chawsant eu trin yn unol â’r polisi.
I Mr B, arweiniodd atgyweiriadau heb eu datrys am gyfnod dros bron i saith mlynedd at leithder a llwydni yn ei gartref. Roedd oedi wrth drwsio boeler oedd wedi torri hefyd yn golygu na allai gynhesu ei gartref tra roedd yn aros am yr atgyweiriad, er iddo bwysleisio ei fod yn agored i niwed. Dim ond ar ôl i’w wraig gwyno y cafodd y boeler ei atgyweirio.
I Mrs C, canfu arolygon leithder yn yr un ardal o’i chartref a arweiniodd at leithder a llwydni. Nid yw’r Gymdeithas wedi cadarnhau’r achos eto. Canfuom hefyd nad oedd y cyfathrebu â hi bob amser yn briodol ac nad oedd anghenion ei hwyresau anabl wedi’u hystyried yn iawn.
Cododd yr ymchwiliadau bryderon hefyd am sut roedd y Gymdeithas yn ymdrin â chwynion ac yn cadw cofnodion. Yn achos Mr B, arweiniodd cofnodion anghywir at wallau sylfaenol, ac ni eglurodd y Gymdeithas pam na chafodd problemau eu datrys yn gynt er gwaethaf ceisiadau atgyweirio ailadroddus. Ni wnaeth y staff arolygu to Mr B wyneb yn wyneb, gan ddefnyddio ffotograffau o ymweliad blaenorol i honni’n anghywir bod arolygiad wedi digwydd. Methodd y Gymdeithas hefyd â darparu’r holl gofnodion a ofynnwyd amdanynt ar gyfer yr ymchwiliad.
Mynegom bryder y gallai’r methiannau hyn fod yn systemig. Collwyd cyfleoedd i fynd i’r afael â phroblemau atgyweirio dro ar ôl tro, yn enwedig i denantiaid agored i niwed a’u teuluoedd, gan dynnu sylw at ddiffygion y gall sefydliadau eraill ddysgu ohonynt.
Wrth roi ei sylwadau ar yr adroddiad, dywedodd Michelle Morris, Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru:
“Mae’r achosion hyn yn dangos y gofid difrifol a achosir pan nad yw atgyweiriadau hanfodol yn cael eu gwneud. Bu Mr B fyw am flynyddoedd gydag atgyweiriadau heb eu gwneud ac roedd heb wres priodol am gyfnod tra bod boeler toredig yn aros am atgyweiriad. Nid yw hyn yn bodloni Safon Ansawdd Tai Cymru a Deddf Rhentu Cartrefi (Cymru) 2016. Ni ddylai preswylwyr orfod gwneud cwynion ailadroddus i gael sylw i faterion brys – mae hyn yn anghyfiawnder amlwg.
Yng nghartref Mrs C, ni ystyriwyd anghenion ei hwyrion anabl yn briodol, ac mae’n bosibl bod oedi wrth fynd i’r afael â lleithder a llwydni wedi effeithio ar eu hiechyd. Rhaid trin aelwydydd sy’n agored i niwed gyda gofal, a rhaid ystyried eu hamgylchiadau penodol.
Ymestynnodd gwendidau systemig yng ngwasanaeth atgyweirio’r Gymdeithas – megis cofnodion anghywir a methiant i weithredu ar geisiadau ailadroddus – ofid y preswylwyr, ac mae’n tanseilio ymddiriedaeth yn y ffordd y mae cwynion ac atgyweiriadau’n cael eu rheoli.
Mae’r methiannau hyn hefyd yn codi pryderon ynghylch hawliau tenantiaid o dan Erthygl 8 o Gonfensiwn Ewropeaidd ar Hawliau Dynol, sy’n amddiffyn bywyd cartref a theuluol. Mae’r achosion yn tynnu sylw at wersi i landlordiaid eraill ar bwysigrwydd gweithredu’n amserol, cadw cofnodion yn briodol, a sicrhau bod anghenion tenantiaid sy’n agored i niwed yn cael eu hystyried yn llawn – materion a bwysleisiwyd yn ein hadroddiad diweddar, Byw mewn Cyflyrau Difrifol.”
Ein Hargymhellion
Gwnaethom nifer o argymhellion, a dderbyniwyd gan Trivallis. Roedd y rhain yn cynnwys:
- Ymddiheuro i’r achwynwyr a darparu iawndal i gydnabod yr anghyfiawnder a, lle bo’n berthnasol, y colledion a ddioddefwyd.
- Sicrhau bod yr holl staff perthnasol yn derbyn hyfforddiant i nodi ac ymateb yn briodol i gwsmeriaid sy’n agored i niwed, gan gynnwys hyfforddiant yn seiliedig ar senarios i gymhwyso gwersi o’r achosion hyn.
- Datblygu a gweithredu gweithdrefn lleithder a llwydni, gan gynnwys arolygu a mynd i’r afael ag unrhyw leithder a nodwyd yn eiddo Mrs C.
- Sefydlu prosesau i nodi, cofnodi ac uwchgyfeirio ceisiadau atgyweirio ailadroddus, ac i ddadansoddi gwybodaeth o synwyryddion eiddo ar leithder a llwydni.
- Adolygu ei broses rheoli cofnodion i sicrhau cydymffurfiaeth â’n hegwyddorion “Materion yn Ymwneud â Rheoli Cofnodion yn Dda”.
- Rhannu’r adroddiadau hyn gyda Phwyllgor Sicrwydd y Gymdeithas, a fydd yn goruchwylio cydymffurfiaeth â’r argymhellion hyn.